ریاضت اقتصادی نوشداروی آلام عربستان است

با اعلام این خبر قیمت نفت حدود پنج درصد بالا رفت، هرچند این لابد یک واکنش احساسی بازار است، اما به هر حال تحولی است که کشورهای تولیدکننده نفت از آن استقبال می‌کنند. این کشورها محتاج بالا رفتن درآمدهای دولتی‌ خود هستند که در یک سال و نیم گذشته پایین آمده است.

اما تغییر سیاست عربستان حاکی از آن است که این کشور از نظر مالی در شرایط ایده‌آل نیست. در واقع به نظر می‌رسد سیاست عربستان برای گرفتن سهم بازار از طریق افزایش تولید و کاهش قیمت نتیجه معکوس داده است.

عربستان قادر به تداوم قیمت‌های پایین برای نفت نبوده و حدود ۱۸۰ میلیارد دلار از ذخایر ارزی‌ خود را در راه جبران کسری بودجه عظیمش از دست داده است.

مشاور امور مالی شاهزاده محمد بن سلمان، نایب ولیعهد عربستان، چند ماه پیش در مصاحبه‌ای با بلومبرگ واقعیت‌های تیره و تار اقتصاد عربستان را به وضوح ترسیم کرد: سالانه حدود ۱۰۰ میلیارد دلار در مصارف ناکارآمد، رشوه و معاملات غیرشفاف هدر می‌رود و به گفته این مقام سعودی دولت ممکن است تا اوایل ۲۰۱۷ به ورشکستگی برسد، مگر آن که تغییر عمده‌ای اتفاق بیفتند.

برنامه کلان

تقویت ساختار مالی عربستان راه حل بدون درد ندارد، دردهایی که ممکن است به اقتصاد واقعی هم سرایت کنند و بر انبوه کارکنان دولتی اثر گذارند.

هزینه‌های دولتی باید کم شود و باید یارانه‌های کالا و خدمات مصرفی روزانه مثل برق، آب و سوخت را برداشت. بودجه دولت برای پرداخت دستمزد کارکنانش هم باید پایین بیاید، یعنی یا باید حقوق آنها را کم کرد یا این‌که شماری از آنها شغلشان را از دست بدهند.

با توجه به این‌که روابط اجتماعی در جامعه سعودی حول مشاغل دولتی شکل گرفته و قوام یافته، اخراج کارکنان دولتی بدون آن‌که دردسری درست نشود، دشوار است.

به این ترتیب ریاض ناچار به کاهش حقوق کارکنان بوده و اعلام کرده است که می‌خواهد تا سال ۲۰۲۰ هزینه سالانه پرداخت دستمزد کارکنان دولت را ۲۴ میلیارد ریال سعودی (۶.۴ میلیارد دلار) کم کند.

به این ترتیب جای تعجب نبود که هفته گذشته بنا به مجموعه‌ای از احکام سلطنتی حقوق و مزایای کارکنان و مرخصی آنان کم شد.

این تغییرات در افقی که شاهزاده محمد چند ماه پیش ترسیم کرد می‌گنجند. افق ۲۰۳۰ برنامه‌ای کلان است برای بازآرایی ساختاری اقتصاد عربستان، گذر از اقتصاد تک محصولی نفتی و تنوع دادن به فعالیت‌های اقتصادی. دولت می‌خواهد سعودی‌ها را تشویق کند که در بخش خصوصی فعال شوندُ بخش‌هایی از کمپانی عظیم نفتی آرامکو هم خصوصی‌سازی می‌شود.